नेपालमा मूल्यवृद्धि र यसको प्रभाव: वर्तमान स्थिति र भावी चुनौतीहरू

काठमाडौँ, २६ सेप्टेम्बर २०२४ – पछिल्ला पाँच वर्षमा नेपालको अर्थतन्त्रमा महत्त्वपूर्ण परिवर्तन देखिएका छन्, विशेष गरी उपभोक्ता मूल्य सूचकांक (CPI), थोक मूल्य सूचकांक, र तलब तथा ज्याला दर सूचकांकमा। यी सूचकांकहरूले नेपालमा मुद्रास्फीति र आर्थिक स्थायित्वको स्थितिलाई मापन गर्छन्। पछिल्लो तथ्यांक अनुसार केही सूचकांकमा सुधार देखिए पनि केही क्षेत्रहरूमा अझै चासोको विषय बनेको छ।

१. उपभोक्ता मूल्य सूचकांक (CPI) मा कमी:

• २०२४/२५ को मध्य-अगस्तसम्म CPI वृद्धिदर ४.१० प्रतिशतमा झरेको छ, जुन अघिल्लो वर्षको ७.५२ प्रतिशत भन्दा कम हो।

• यसले मुद्रास्फीति नियन्त्रणमा सरकारको प्रयासहरूलाई सकारात्मक संकेत गरेको छ।

२. खाद्य वस्तुहरूको मूल्य वृद्धिदर उच्च:

• खाद्य CPI ६.१७ प्रतिशतमा पुगेको छ, जसले सर्वसाधारणलाई अझै पनि महङ्गीको मारमा पारेको देखाउँछ।

• खाद्य वस्तुहरूको उच्च मूल्य वृद्धिदरले जनताको दैनिक जीवनमा प्रत्यक्ष असर पार्दै आएको छ।

३. थोक मूल्य सूचकांकमा सुधार:

• २०२३/२४ मा थोक मूल्य सूचकांक ४.३४ प्रतिशतमा घटेको छ, जुन २०२२/२३ को ४.९८ प्रतिशत भन्दा कम हो।

• २०२४/२५ को मध्य-अगस्तसम्म यो सूचकांक थप घटेर ३.६६ प्रतिशतमा पुगेको छ।

४. तलब तथा ज्याला दर सूचकांकमा गिरावट:

• २०२३/२४ मा तलब तथा ज्याला दर सूचकांक ५.३६ प्रतिशतमा घटेको छ, जुन अघिल्लो वर्षको ८.७१ प्रतिशत भन्दा कम हो।

• यसले श्रमिकहरूको क्रय शक्ति घट्ने संकेत गरेको छ, जसले आर्थिक असमानतालाई बढावा दिन सक्छ।

५. भावी चुनौतीहरू:

• मुद्रास्फीति नियन्त्रणको प्रयास जारी राख्नुपर्ने छ, विशेष गरी खाद्य वस्तुहरूको मूल्यलाई नियन्त्रण गर्न सरकारको ध्यान केन्द्रित गर्नुपर्ने देखिन्छ।

• तलब तथा ज्याला दरमा गिरावट आउनुका कारणहरू अध्ययन गरी दीर्घकालीन समाधान खोज्न आवश्यक छ।

• थोक मूल्य सूचकांकको सुधारले आशा दिए पनि यसलाई स्थिर बनाउन आर्थिक नीतिहरूलाई अझ बलियो बनाउनुपर्ने देखिन्छ।