वाणिज्य बैंकहरूले ब्याजदर घटाए: निक्षेपकर्ताका लागि चुनौती, अर्थतन्त्रका लागि के संकेत?

नेपालका वाणिज्य बैंकहरूले मंसिर महिनाका लागि निक्षेपको ब्याजदर घटाएका छन्। साधारण बचत खातामा ३ प्रतिशत र मुद्दती निक्षेपमा ६ प्रतिशत हाराहारीमा ब्याजदर तोकिएको छ। यो कटौती हालैका महिनाहरूमा देखिएको ब्याजदर घटाउने प्रवृत्तिलाई निरन्तरता दिन्छ।

1. साधारण बचत खाताको ब्याजदर: नेपाल बैंक, नबिल बैंक, र राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकजस्ता ठूला बैंकहरूले न्यूनतम ३ प्रतिशत ब्याजदर तोकेका छन्। सानिमा बैंक (३.०४%) र हिमालयन बैंक (३.०५%) ले थोरै उच्च दर प्रस्ताव गरेका छन्, तर यो भिन्नता खासै महत्त्वपूर्ण देखिँदैन।

2. मुद्दती निक्षेपको ब्याजदर: मुद्दती निक्षेपका ब्याजदर प्रतिस्पर्धात्मक रहे पनि अधिकांश ५.५% देखि ६% को हाराहारीमा देखिएका छन्। एनआईसी एशिया बैंकले ५ वर्षभन्दा बढीका निक्षेपमा ६.७९% ब्याजदर प्रस्ताव गर्दै अग्रस्थानमा छ। हिमालयन बैंक र स्ट्यान्डर्ड चार्टर्ड बैंकले ६.२५% ब्याजदर प्रस्ताव गरेका छन्। एभरेस्ट बैंक र नेपाल एसबीआई बैंकले अधिकतम ६% ब्याज प्रदान गरेका छन्।

3. बेसरेटको गिरावट: निक्षेप ब्याजदर घट्नुका साथै बैंकहरूको बेसरेट पनि घटेको छ। यसले ऋण लिनेहरूलाई राहत दिन्छ, तर निक्षेपकर्ताहरूका लागि चुनौतीपूर्ण परिस्थिति सिर्जना गर्दछ।

व्याख्या र प्रभाव

ब्याजदर कटौतीले बैंकिङ प्रणालीमा तरलता (liquidity) अत्यधिक भएको संकेत गर्छ। बैंकहरूमा बचत वृद्धि भए पनि लगानीका अवसरहरू सुस्त देखिएको छ। यसले बैंकहरूलाई निक्षेपमा तिर्नुपर्ने ब्याज लागत घटाउन दबाब दिएको छ।

सामान्य निक्षेपकर्ताहरूका लागि यो अवस्थाले निश्चित आम्दानीमा आधारित लगानीलाई कम आकर्षक बनाउँछ। यसले लगानीकर्ताहरूलाई शेयर बजार वा म्युचुअल फन्डजस्ता वैकल्पिक लगानीतर्फ उत्प्रेरित गर्न सक्छ।

अर्थतन्त्रका दृष्टिले, ब्याजदर कटौतीले ऋण प्रवाहलाई सहज बनाउन सक्ने भए पनि बैंकहरूको सतर्कता र आर्थिक अस्थिरता झल्काउँछ।

निक्षेपकर्ताले के गर्नुपर्छ?

उच्च प्रतिफल चाहने निक्षेपकर्ताले दीर्घकालीन मुद्दती निक्षेपमा पैसा राख्नुपर्ने हुन सक्छ। उदाहरणका लागि, एनआईसी एशिया बैंकले ५ वर्षभन्दा माथिका निक्षेपमा ६.७९% ब्याजदर प्रदान गर्दछ, जुन छोटो अवधिको निक्षेपको तुलनामा धेरै लाभदायक छ। साथै, विविधिकरणको माध्यमबाट लगानी रणनीतिलाई थप सन्तुलित बनाउन सकिन्छ।

ब्याजदर कटौतीले निक्षेपकर्ताहरूका लागि चुनौतीपूर्ण अवस्था ल्याएको छ भने ऋण लिनेहरूका लागि अवसर सिर्जना गरेको छ। बैंकहरूले कम निक्षेप लागत र सुस्त ऋण प्रवाहबीच सन्तुलन कायम गर्न प्रयास गरिरहेका छन्।

वर्तमान आर्थिक अवस्था र वित्तीय बजारको गहिरो बुझाइसँगै निक्षेपकर्ता र लगानीकर्ताले आफ्नो रणनीति परिवर्तन गर्दै लाभ लिने अवसर खोज्नुपर्ने देखिन्छ। यस्तो समयले सतर्कता र सूचनाको महत्त्वलाई झन् बलियो बनाएको छ।