नेपालको सेयर बजार: लगानीकर्ताहरूको चुनौती र अवसर
Author
Dipesh Ghimire
नेपालको सेयर बजार पछिल्ला केही वर्षहरूमा निकै चर्चामा आएको छ। सेयर बजारको विकास र विस्तारसँगै यसले लगानीकर्ताहरूको ध्यान तानिरहेको छ। यो लेखमा, हामीले पत्रकार दिपेश घिमिरेले नेपाल पूँजीबजार लगानीकर्ता संघकी अध्यक्ष राधा पोखरेलसँग गरेको विशेष कुराकानीलाई आधार मान्दै नेपालका सेयर बजारको वर्तमान अवस्था, चुनौतीहरू र भविष्यका सम्भावनाहरूको चर्चा गर्नेछौं।
सेयर बजारको वर्तमान अवस्था
राधा पोखरेलका अनुसार हालको सेयर बजारको अवस्था लगानीकर्ताहरूका लागि निकै अस्थिर रहेको छ। बजारमा देखिएको अस्थिरताले लगानीकर्ताहरूलाई कुहिरोमा रुमलिए जस्तो बनाएको छ। पोखरेलले १७ वर्षको उमेरदेखि ३१ वर्षसम्मको लगानीको अनुभव सेयर गर्दै भनिन्, “बजारको वर्तमान अवस्थामा लगानीकर्ताहरूले आफ्नो पूँजीको सुरक्षा र वृद्धि दुवैमा चुनौतीहरू सामना गर्नुपरिरहेको छ।”
मौद्रिक नीति र लगानीकर्ताको आशा
राधा पोखरेलले आगामी मौद्रिक नीति लगानीकर्ताको हितमा सहजता ल्याउने किसिमले ल्याउनुपर्ने आवश्यकता औंल्याएकी छिन्। उनका अनुसार, अघिल्लो मौद्रिक नीतिले बजारको विकासका लागि पर्याप्त सम्बोधन गर्न नसकेको हुँदा आगामी नीतिले विगतका कमजोरीहरू नदोहोर्याउनेमा उनी आशावादी छिन्। उनले भनिन्, “कुनै पनि देशको पुँजी बजारलाई अर्थतन्त्रको मेरुदण्डको रूपमा हेरिन्छ, यो सम्बन्धित निकायले बिर्सन हुँदैन।”
नेपालको पुँजी बजारको इतिहास र वर्तमान
नेपालको पुँजी बजार वि.स. २०३३ सालदेखि औपचारिक रूपमा सुरु भएको हो। चार दशक लामो यो यात्रामा पनि नेपालले अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डमा पुग्न सकेको छैन। यो विडम्बनापूर्ण अवस्थाले नेपालका लगानीकर्ताहरूलाई निराश बनाएको छ।
पोखरेलले भनिन्, “६२ लाख लगानीकर्ताहरू रहेको पुँजी बजारमा सम्बन्धित नियामक निकायहरूले गहिरिएर सोच्न आवश्यक छ। मौद्रिक नीति पुँजी बजारको विकास र विस्तारमा सहयोगी हुनुपर्छ। सङ्कुचित नीतिका कारण उद्यमी व्यवसायीहरूको आत्मविश्वासमा कमी आएको सम्बन्धित निकायले मनन गर्नुपर्छ।”
सेयर बजारको सुधारका उपायहरू
राधा पोखरेलले आगामी मौद्रिक नीतिमा सेयर कर्जामा लगाइएको क्याप हटाउनु पर्ने, भारित औसत १०० कायम गरी स्थिर नीति नियम बनाउनु पर्ने, बैंक तथा वित्तीय संस्थालाई दोस्रो बजारमा सहज कारोबारको व्यवस्था मिलाउनु पर्ने, सेयर धितो कर्जाको सीमा ८० प्रतिशत पुर्याउनु पर्ने र सेयर लोनमा लगाइएको चर्को बैंक ब्याज घटाइनु पर्ने जस्ता सुझावहरू दिएकी छिन्।
उनका अनुसार, यस्ता सुधारका उपायहरूले पुँजी बजारलाई थप पारदर्शी र विश्वासनीय बनाउन सकिन्छ। उनले भनिन्, “बजारको विश्वसनीयता बढाउनका लागि नियामक निकायहरूले पारदर्शीता र विश्वसनीयताको उच्च मापदण्ड अपनाउनु आवश्यक छ।”
सेयर बजारमा अवसरहरू
हालको अस्थिरता र चुनौतीका बाबजुद, नेपालका सेयर बजारमा थुप्रै अवसरहरू पनि छन्। बजारको सुधारका उपायहरू कार्यान्वयन गर्दा र नियामक निकायहरूले जिम्मेवार रूपमा कार्य गर्दा नेपालका सेयर बजारले अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डमा पुग्न सक्छ।
राधा पोखरेलका अनुसार, “नेपालको पुँजी बजारमा नयाँ प्रविधिहरूको प्रयोग र अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्ड अपनाउनाले लगानीकर्ताहरूको विश्वास बढाउन सकिन्छ। यसले विदेशी लगानीलाई आकर्षित गर्न पनि मद्दत पुर्याउँछ।”
महिला लगानीकर्ताहरूको भूमिका
राधा पोखरेलले महिला लगानीकर्ताहरूको भूमिकाबारे पनि चर्चा गरिन्। उनले भनिन्, “महिला लगानीकर्ताहरूले सेयर बजारमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छन्। उनीहरूको सहभागिताले बजारलाई थप विविध र समृद्ध बनाउन मद्दत पुर्याउँछ।”
पोखरेलले महिला लगानीकर्ताहरूलाई उत्प्रेरित गर्न र उनीहरूको सहभागिता बढाउनका लागि विभिन्न कार्यक्रम र तालिमहरूको आयोजना गर्नुपर्नेमा जोड दिइन्। उनले भनिन्, “महिला लगानीकर्ताहरूले आफ्नो पूँजीको सुरक्षा र वृद्धि दुबैमा समान अधिकार पाउनुपर्छ।”
सेयर बजारको भविष्य
नेपालको सेयर बजारको भविष्य उज्जवल देखिन्छ, यदि नियामक निकायहरूले उचित नीति नियमहरू अपनाउन सके भने। बजारको पारदर्शीता र विश्वसनीयता बढाउनका लागि सुधारका उपायहरू कार्यान्वयन गर्नु आवश्यक छ।
राधा पोखरेलले भनिन्, “नेपालको पुँजी बजारले अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डमा पुग्नका लागि थुप्रै सुधारका उपायहरू अपनाउनुपर्छ। बजारको सुधारका उपायहरू कार्यान्वयन गर्दा र नियामक निकायहरूले जिम्मेवार रूपमा कार्य गर्दा नेपालको सेयर बजारले उच्च मापदण्डमा पुग्न सक्छ।”
निष्कर्ष
नेपालको सेयर बजारले पछिल्ला केही वर्षहरूमा निकै चर्चामा आएको छ। बजारको वर्तमान अवस्थामा लगानीकर्ताहरूलाई विभिन्न चुनौतीहरूको सामना गर्नुपरेको छ, तर सुधारका उपायहरू अपनाएमा यसले उच्च मापदण्डमा पुग्न सक्छ। राधा पोखरेलका सुझावहरू र विचारहरूले बजारको सुधारका उपायहरूमा गम्भीरताका साथ ध्यान दिनुपर्ने आवश्यकता औंल्याएको छ। नेपालका सेयर बजारले अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डमा पुग्नका लागि थुप्रै सुधारका उपायहरू अपनाउनुपर्छ र महिला लगानीकर्ताहरूको सहभागिता बढाउनुपर्नेमा पनि जोड दिनुपर्छ।
