बाढीपहिरोले जलविद्युत क्षेत्रमा २ अर्ब ४५ करोड रुपैयाँको क्षति, ११ सय मेगावाट उत्पादन बन्द

नेपालको ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइ मन्त्रालयले हालैको बाढी र पहिरोले जलविद्युत क्षेत्रमा करिब २ अर्ब ४५ करोड रुपैयाँ बराबरको क्षति पुर्याएको जनाएको छ। यो विपत्तिका कारण देशभर ११ सय मेगावाट विद्युत् उत्पादन ठप्प भएको छ भने सिँचाइ क्षेत्रमा पनि १ अर्ब ३५ करोड रुपैयाँ बराबरको क्षति पुगेको छ। यसले गर्दा देशको ऊर्जा आपूर्तिमा गम्भीर असर परेको छ।

प्रमुख जलविद्युत् आयोजनामा क्षति

१. माथिल्लो तामाकोसी जलविद्युत् आयोजना (४५६ मेगावाट):

दोलखामा रहेको ४५६ मेगावाट क्षमताको माथिल्लो तामाकोसी जलविद्युत् आयोजना बन्द भएको छ। बाढीले आयोजनाको बाँध, नियन्त्रण कक्ष, र नहरहरूमा गम्भीर क्षति पुर्याएको छ। तीन दिनदेखि बन्द रहेको यस आयोजनालाई लामो समयसम्म पुनः सञ्चालन गर्न नसक्दा लोड व्यवस्थापनमा गम्भीर समस्या निम्तिन सक्ने खतरा रहेको छ। यो आयोजनाले देशको कुल ऊर्जा उत्पादनमा महत्वपूर्ण योगदान पुर्याउँदै आएको थियो।

२. माण्डु खोला जलविद्युत् आयोजना (२२ मेगावाट):

बागमती प्रदेशमा अवस्थित माण्डु खोला जलविद्युत् आयोजनाको पावरहाउस पूर्ण रूपमा डुबानमा परेको छ। कुलेखानी ड्याम खोल्दा आएको बाढीले पावरहाउसमा गम्भीर क्षति पुर्याएको छ, जसले आयोजनाको उत्पादन ठप्प बनाएको छ।

३. तल्लो हेवा खोला जलविद्युत् आयोजना (२२.१ मेगावाट):

ताप्लेजुङमा रहेको तल्लो हेवा खोलाको २२.१ मेगावाटको आयोजना पनि बाढीले प्रभावित भएको छ। यस आयोजनाको पावरहाउस र अन्य संरचनाहरूमा क्षति पुगेको छ। गत वर्ष पनि बाढीले आयोजनाको पुल बगाएको थियो, जुन यस वर्ष फेरि बाढीले बगाएको छ।

४. माथिल्लो त्रिशुली २ जलविद्युत् आयोजना (२१६ मेगावाट):

रसुवामा निर्माणाधीन २१६ मेगावाट क्षमताको माथिल्लो त्रिशुली २ आयोजनामा पनि बाढीपहिरोले गम्भीर क्षति पुर्याएको छ। आयोजनाको भौतिक संरचना र उपकरणहरूमा ठूलो क्षति भएको छ। यहाँ कार्यरत २१५ जना कर्मचारीलाई सुरक्षित स्थानमा सारिएको छ।

प्रसारण लाइनहरूमा क्षति

५. खिम्ती लामोसाँघु प्रसारण लाइन:

तामाकोसी नदीले खिम्ती लामोसाँघु प्रसारण टावर बगाएको छ, जसले २०० मेगावाट विद्युत् काठमाडौं ल्याउन अवरोध पुर्याएको छ। यो टावर बग्दा काठमाडौंमा विद्युत् आपूर्ति अवरुद्ध भएको छ। यसका साथै, तामाकोसीले थप ८०० मेगावाट प्रसारण गर्ने अर्को टावर पनि जोखिममा रहेको ऊर्जा मन्त्रालयले जनाएको छ।

६. काबेली करिडोर:

काबेली करिडोरमा रहेका दुई प्रसारण टावर बाढीले क्षतिग्रस्त बनाएका छन्, जसका कारण इलाम र पाँचथरको फिदिममा विद्युत् सेवा अवरुद्ध भएको छ। यस क्षेत्रको विद्युत् सेवा पुनः सुचारु गर्ने प्रयास भइरहेको छ।

७. अन्य प्रसारण लाइनहरू:

बाढीले सोलु करिडोर, कोशी करिडोर र दमक-गोदक प्रसारण लाइनमा पनि क्षति पुर्याएको छ। विशेषगरी दमकदेखि गोदकसम्मको प्रसारण लाइनको ५१ नम्बर टावर बाढीले बगाएको छ।

निर्माणाधीन आयोजना

१ हजार १० मेगावाट क्षमताका १५ निर्माणाधीन जलविद्युत् आयोजनामा पनि बाढीपहिरोले गम्भीर क्षति पुर्याएको छ। यी आयोजनाहरूको निर्माणमा ठूलो लगानी भएको छ, र यसको पुनर्निर्माणले लामो समय लाग्ने अनुमान गरिएको छ।

ऊर्जा आपूर्तिमा गम्भीर समस्या

बाढीपहिरोका कारण ११ सय मेगावाट विद्युत् उत्पादन रोकिएपछि नेपाल विद्युत् प्राधिकरणले भारतबाट ३ सय मेगावाट थप विद्युत् आयात गरेको छ। कुलमान घिसिङका अनुसार, यदि माथिल्लो तामाकोसी आयोजना लामो समयसम्म बन्द रह्यो भने देशभर लोडशेडिङको सम्भावना रहन्छ। साथै, सिँचाइ क्षेत्रतर्फ पनि ठूलो क्षति भएको छ, जसले कृषि उत्पादनमा असर पर्न सक्नेछ।

पुनर्निर्माण र पुनर्स्थापना चुनौती

बाढीपहिरोले पुर्याएको क्षतिको पूर्ण विवरण संकलन भइरहेको छ, र पुनर्निर्माणमा ठूलो समय र लगानी आवश्यक पर्ने देखिएको छ। विशेषगरी, जलविद्युत् आयोजना, प्रसारण लाइन र सिँचाइ संरचनाहरूको पुनर्स्थापना र सुधारमा ठूला चुनौतीहरू रहनेछन्।

यस विपत्तिले नेपालको जलविद्युत् उत्पादनमा गहिरो असर पुर्याएको छ, र देशको ऊर्जा आपूर्ति व्यवस्थामा तत्कालीन र दीर्घकालीन समस्या सिर्जना भएको छ।