नेपाल-चीन औद्योगिक मित्र पार्क: आर्थिक रुपान्तरणको सम्भावना

२०७७ साल फागुन १६ गते तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले शिलान्यास गरेको नेपाल-चीन औद्योगिक मित्र पार्कले चार वर्षसम्म कुनै प्रगति गर्न नसकेपनि हाल यो परियोजना बिआरआई (बेल्ट एन्ड रोड इनिसिएटिभ) फ्रेमवर्कमा समावेश भएपछि तीव्र गतिमा अघि बढ्ने आशा गरिएको छ। यो महत्वाकांक्षी परियोजनाले नेपालको औद्योगिक र आर्थिक विकासमा ठुलो भूमिका खेल्न सक्ने सम्भावना देखिएको छ।

मुख्य विशेषता र विकास योजना

यो औद्योगिक पार्क झापाको दमक नगरपालिका, कमल गाउँपालिका, र गौरादह नगरपालिकामा ५५० हेक्टर क्षेत्रफलमा फैलिनेछ। यसलाई चीनको ल्हासा इकोनोमिक एन्ड टेक्नोलोजी डेभलपमेन्ट जोन जिङ पिङ ज्वाइन्ट क्रिएसन कन्स्ट्रक्सन प्रोजेक्ट डेभलपमेन्ट कम्पनीले निर्माण गर्नेछ। पहिलो चरणमा बाटो निर्माणमा केन्द्रित हुने यो परियोजनाको लागत करिब ९० अर्ब रुपैयाँ रहने अनुमान गरिएको छ। पहिलो चरण दुई वर्षभित्र सम्पन्न गर्ने लक्ष्य छ।

सरकारले हालसम्म १३ सय बिगाहा जग्गा खरिद गर्न १ अर्ब २९ करोड रुपैयाँ लगानी गरिसकेको छ, र २१ सय बिगाहा जग्गा एकीकृत गर्ने योजना रहेको छ। जग्गा खरिद र मुआब्जा वितरणको काम अन्तिम चरणमा पुगेको छ, जसले निर्माण कार्यको मार्ग प्रशस्त गरेको छ।

आर्थिक र सामाजिक प्रभाव

यो परियोजनाले प्रत्यक्ष रूपमा ४५ हजार र अप्रत्यक्ष रूपमा १ लाख ६० हजार रोजगार सिर्जना गर्ने अनुमान गरिएको छ। यस पार्कमा कृषि, विद्युतीय उपकरण, सूचना प्रविधि, गार्मेन्ट लगायतका उद्योगहरू सञ्चालनमा आउनेछन्। साथै, चीनका बहुराष्ट्रिय कम्पनीहरूले सवारी साधन, मोबाइल फोन र अन्य उपकरण उत्पादनका लागि उद्योगहरू सञ्चालन गर्ने अपेक्षा गरिएको छ।

स्थानीय नेताहरू र जनताले परियोजनाको सकारात्मक प्रभावबारे आशा व्यक्त गरेका छन्। दमक नगरपालिकाकी उपमेयर रेगिना भट्टराईले यसले स्थानीय जीवनस्तर उकास्न मद्दत गर्ने र नेपाली उत्पादनलाई विश्व बजारसम्म पुर्‍याउन सहयोग गर्ने बताइन्। कमल गाउँपालिकाका पदम सेढाईले आफ्नो भूमिलाई सरकारले लिएकोमा खुसी व्यक्त गर्दै यसलाई स्थानीय आर्थिक विकासको मुख्य आधारको रूपमा हेरेका छन्।

व्याख्या र चुनौतीहरू

यो परियोजना नेपालकै सबैभन्दा ठूलो औद्योगिक पहलमध्ये एक हो। रोजगारी सिर्जना र औद्योगिक विकासमार्फत यो परियोजनाले बेरोजगारी घटाउन र वैदेशिक लगानी आकर्षित गर्न सहयोग गर्न सक्छ।

तर, यो परियोजनाले केही चुनौती पनि सामना गर्नुपर्नेछ। चार वर्षको ढिलाइले कार्यान्वयन क्षमता र राजनीतिक प्रतिबद्धतामा प्रश्न उठाएको छ। नेपाल-चीनबीचको सहकार्य, समयमै वित्तीय व्यवस्थापन, र प्रशासनिक अड्चनहरू हटाउनु परियोजनाको सफलताका लागि अत्यावश्यक छ। साथै, स्थानीय सहभागिता सुनिश्चित गर्नु र वातावरणीय दिगोपनालाई ध्यान दिनु पनि दीर्घकालीन सफलताका लागि महत्त्वपूर्ण हुनेछ।

भविष्यका लागि दृष्टिकोण

यो औद्योगिक पार्क सञ्चालनमा आएपछि दक्षिण एसियाकै उत्कृष्ट औद्योगिक केन्द्र बन्नसक्ने क्षमता राख्छ। सही रणनीति र निरन्तर प्रयासमार्फत यसले नेपाललाई आर्थिक रूपमा सुदृढ गर्दै क्षेत्रीय औद्योगिक केन्द्रको रूपमा स्थापित गर्न सक्नेछ।

यो परियोजना स्थानीय मात्र नभई राष्ट्रिय गौरवको विषय हो। यसलाई पूर्ण क्षमतामा सफल बनाउन पारदर्शिता, प्रभावकारी कार्यान्वयन, र सबैको सहभागिता आवश्यक छ। नेपाल-चीन औद्योगिक मित्र पार्क नेपालको औद्योगिक क्रान्तिको आधारशीला बन्न सक्छ।